Het was weer tijd om naar Ontmoetingscentrum De Vriendschap te gaan en ik kon mijn breiwerkje dit keer thuislaten.
Een paar keer per jaar wordt een andere invulling aan een ochtend of middag gegeven en vandaag was Carla uitgenodigd om over poëziealbums door de jaren heen te komen vertellen.

Terwijl zij haar spullen op de tafel rangschikte, raakten we aan de praat. Ze vertelde dat ze deels in Hoofddorp en deels als mantelzorger in Friesland woont. Zo heeft ze ook een keer een poëziealbum-ochtend verzorgd in Friesland.
Als dochter van een Friese vader was ik natuurlijk benieuwd waar in Friesland dat was. Ik viel bijna van mijn stoel toen bleek dat het om Wolvega ging. Dat is ook de plaats waar mijn vader geboren en getogen is en waar wij vanuit Gorinchem altijd naartoe gingen om opa en oma Haarsma te bezoeken.
Carla komt zelf ook uit Wolvega en haar ouders wonen daar nog. De wereld voelde weer erg klein. Het was bijzonder dat ze al de adresjes waar mijn opa en oma gewoond hebben ook kon plaatsen.
Ik vond het een leuk begin van de ochtend.

Na het eerste kopje koffie startte Carla met haar verhaal.
Zo vertelde ze dat de eerste exemplaren van de poëziealbums uit Duitsland geïmporteerd zijn. Op de omslag van het album werd het Duitse woord “Poesie” gedrukt en in Nederland sprak men al snel van “Poesiealbum”. Dat is zo gebleven en zo schrijf ik het ook in het vervolg van deze blog.

De boekjes die op tafel lagen waren van:

  • Oma Jacoba, een album (van 1917 tot 1920) met rode achterkant.
  • Beppe Pietje, een bruin album (van 1921 tot 1929) waar op de omslag een krans was gedrukt.
  • Tante Zus van vaderskant, een album met een bedrukte bloemtak op de omslag (van 1935 tot 1943).
  • De moeder van Carla, een beige exemplaar (1943 tot 1948).
  • Het album van de schoonmoeder van Carla (van 1950 tot 1956) had een opdruk van een bruine vlinder op de omslag.
  • Tot slot Carla’s eigen lichtblauwe album, waarin ze van 1974 tot 1979 heel veel mooie versjes en plaatjes heeft mogen ontvangen.

Carla vertelde over het gebruik van de albums.
Meisjes vanaf de tweede/derde klas lagere school (de tegenwoordige groep 4/5) die een poesiealbum hadden, leenden deze uit. Het was de bedoeling dat de eerste pagina’s werden beschreven door ouders en grootouders en daarna werden vriendinnetjes en klasgenootjes gevraagd om een versje te schrijven en hopelijk ook plaatjes te plakken.
Maar het allereerste versje schreef je er zelf in. Dat ging meestal als volgt:

Dit album behoort aan mij,

Zolang ik hoop te leven.

…is mijn naam, al bij de doop gegeven.

…is de naam van mijn vaders stam.

…is de plaats waar ik ter wereld kwam.

En iedereen die in dit album schrijft,

moet zorgen dat het netjes blijft.

Het was gebruikelijk om op de rechterpagina het versje te schrijven en op de linkerkant mochten dan de versieringen komen. Om zo netjes mogelijk te schrijven werden er soms dunne potloodlijntjes getekend, die later voorzichtig konden worden uitgegumd. Tot ongeveer de jaren vijftig werden de teksten vergezeld van allerlei illustratiemateriaal als tekeningen, borduur- en knipwerkjes en zelfs haarlokken.

Het schrijfmateriaal wat door de jaren heen gebruikt werd, had Carla ook op tafel uitgestald.
De kroontjespen met veer en het potje inkt werd in de beginjaren het meeste gebruikt. Later ging men over op het schrijven met een vulpen.
Het was moeilijk om zo netjes mogelijk in de albums te schrijven. Men wilde immers geen vlekken achterlaten op het papier.
Weer later werd er met balpen geschreven. Dat was wat makkelijker, hoewel dat ook wel vlekken achter kon laten.
Tenslotte was er de vier-kleuren-balpen en in het geval van Carla de acht-kleuren-balpen. Die laatste pennen schreven overigens niet zo lekker, maar het was wel leuk om de eerste letter op iedere nieuwe regel van een ander kleurtje te voorzien.
Ook het sierlijke schaartje wat in die tijd gebruikt werd lag op tafel.

De dames van ons groepje was van tevoren ook gevraagd om, als ze dat wilden, hun eigen album mee te nemen en eventueel gedichtjes daaruit voor te lezen.
Er waren maar een paar dames die hieraan gevolg hebben kunnen geven. Eén van hen had zelfs een album van net voor de Tweede Wereldoorlog meegenomen. Heel bijzonder! Familie en vriendinnen schreven gedichtjes waarin hun zorgen voor de komende oorlog verwoord werden. Deze mevrouw vertelde dat er nog een Joodse jongen in haar album had geschreven, die spoedig daarna was opgepakt en omgebracht.
Ook vertelde ze dat, in plaats van plaatjes, bonnen werden bijgevoegd. Dat zijn dingen die ze nooit vergeten is. Het maakte op mij enorme indruk.

Zelf heb ik mijn album niet meer. Om de een of andere reden is die kwijtgeraakt. Heel jammer vind ik dat nog steeds, want er stonden mooie gedichtjes in en een mooie tekening, gemaakt door Juf van Asdonck.

Hieronder ziet u een versje uit één van de albums van de oma’s, die Carla heeft meegenomen en wat ongeveer in 1920 is geschreven.

Een latere opvolger van het poesiealbum is het vriendenboek.
Hierin kunnen vrienden, vriendinnen en familieleden hun gegevens invullen en een persoonlijk woord of gedicht schrijven. Dit werd echter niet zo’n succes als het poesiealbum. Het zei niet echt iets over de persoon die in het boekje had geschreven. Alle vragen waren hetzelfde en het was dus niet echt spannend wat er als antwoord geschreven werd. Ook waren er niet de versieringen die het poesiealbum zo speciaal maakten. Meestal waren deze boekjes ook niet volgeschreven.

Vorig jaar heeft Carla in Friesland een dag georganiseerd, waar mensen een gedicht konden schrijven en daar plaatjes bij konden plakken. Hier is een algemeen poesiealbum van gemaakt. Het zag er heel leuk uit en is ook een heel leuk idee voor onze groep!

De ochtend ging weer veel te snel voorbij en het werd weer tijd om de tafels te dekken voor de lunch. Met veel plezier hebben we naar Carla geluisterd en ze kreeg dan ook een hartelijk applaus, werd heel hartelijk bedankt voor het verzorgen van deze ochtend en vertrok met een mooie bos zonnebloemen weer naar haar volgende afspraak.

 

©Anneke Haarsma              1/07/2023

Wilt u reageren op dit bericht? Gebruik dan de optie ‘Geef een reactie’ hieronder.

NB
Uw mailadres, nodig om de reactie te versturen, wordt niet zichtbaar weergegeven en blijft expliciet alleen bekend bij het Nederlands Blog Initiatief. Hierop is de Algemene Verordening Gegevensbescherming van toepassing.

Uw reactie wordt niet direct weergegeven; deze wordt eerst beoordeeld door het Nederlands Blog Initiatief.